GÖKMEDRESE

                Gaziosmanpaşa Bulvarı’nda Taşhan yakınında uzun yıllar müze olarak kullanılmış olan bu tarihi anıt Selçuklu eserlerinden biridir. Kitabesi konulmayan yapı, XIII. yüzyılda ( 1277 ) Muineddin Pervane Süleyman tarafından yaptırılmıştır. Anadolu Selçuklu mimari ve sanatının en belirgin özelliklerini taşımaktadır.

               Gökmedrese 2 katlı 2 eyvanlı, ortası açık avlulu ve revaklı plan tipinde olup taş, çini ve alçı süslemeler bulundurmaktadır. İki renkli taş kullanılarak inşa edilmiş taç kapıda geometrik ve bitkisel bezemeli bordürlerden oluşan bir süsleme programı uygulanmıştır. Çini süsleme, avlu cephesinde yer almaktadır. Ana eyvan duvarları ve üst kat revaklarının kemer içleri patlıcan moru, lacivert ve firuze renkli çinilerle geometrik ve bitkisel bezemelerle süslenmiştir. Ana eyvan ayrıca, zemini kıvrık dallardan oluşan çini Ayet'el-Kürsi bordürü ile çevrilidir. Osmanlılar zamanında XVIII. yüzyıla kadar medrese, bimarhane ve bir odası türbe olarak kullanılan yapı,  daha sonraları şifahane ve göçmen barınağı olarak kullanılmıştır. Halk arasında “Gökmedrese“, “Pervane Medresesi“,“Kırk Kızlar Medresesi“, “Darüşşifa“ ,“Bimarhane Tekkesi“ olarak da adlandırılmıştır.

TOKAT YAĞIBASAN MEDRESESİ (ÇUKUR MEDRESE)

               Sulusokak’ta Takyeciler Camisi’nin güneyindedir. 1148 ve 1157 yılları arasında Danişmentli Sultanı Nizamettin Yağıbasan tarafından yapılmıştır. En önemli özelliği Anadolu’nun ilk medreselerinden biri olmasıdır. Avlu kubbesi 14 metre çapındadır ve ortasında 10 metreye yakın açıklığı vardır.   Birisi Niksar’da diğeri de Basra’da olmak üzere bu özelliği taşıyan 3 medreseden biridir. Moloz taştan sade ve süslemesiz olarak inşa edilen yapı, iki yandan da eyvanlar ve tonozlu odalarla çevrelenmiştir. Medrese, Selçuklu Sultanı II. İzzettin Keykavus’un hükümdarlığı döneminde 1247 yılında onarım görmüştür.

              Bu günlerde Türk Bilim tarihi müzesi olarak hizmet vermesi için projesi hazırlanmış kısa sürede bu amaçla hizmet verecektir.

NİKSAR YAĞIBASAN MEDRESESİ

              Anadolu’da günümüze kadar gelebilen ilk ve en eski medreselerdendir. 1158 yılında Niksar kalesinde inşa edilmiştir. Kapalı avlulu, iki eyvanlı ve revaksız bir medresedir. Anadolu’da tıp eğitimi verilen ilk medreselerden biri olarak bilinir.