Tokat'a 28 km. uzaklıkta bir ilçedir. Nüfusu 4953 olup, rakımı 570'dir. Tarım ve hayvancılığın yanı sıra, Ballıca mağarası, Kuş Cenneti Kaz Gölü, Munamak Şelalesi, Pazar Köprüsü ve Mahperi Hatun adına yaptırılmış olan kervansaray önemli turiizm değerlerindendir.
PAZAR MAHPERİ HATUN KERVANSARAYI
1238 yılında I. Alaattin Keykubat'ın eşi Mahperi Hatun tarafından yaptırılmıştır. Açık ve kapalı bölümlerden oluşan "Sultan Hanları" tarzının önemli örneklerinden biridir. Kapalı bölüm üst örtüsü çökmüştür. İç Anadolu'yu Karadeniz'e bağlayan İpek yolu güzergahı üzerindedir.
BALLICA MAĞARASI
İlçe merkezinin 7 km. güneyinde, Ballıca Köyünün yaklaşık 1 km. güneydoğusundadır. Yaşı 3-4 milyon yıl olarak belirlenen Ballıca mağarası, dünyadaki benzerlerinin en güzel örneklerinden birisini oluşturmaktadır. Yarı kayalık yüksek bir tepenin yamacındaki mağaraya giriş kısmen düzeltilmiş ana kaya blokundan sağlanmaktadır.
Aydınlatma, yürüyüş yolları, seyir terasları yapılarak 1996 yılında ziyarete açılan Ballıca mağarası 10.000 m2.. yüzölçüme sahiptir. Bugün gezilip görülebilen kısmı 680 m. uzunluğundadır. Zemininden itibaren +19 m., -75 m. olmak üzere toplam 94 m. yüksekliğindeki mağaranın en önemli karakteristik özelliği, Türkiye'de hiçbir mağarada bulunmayan "Soğan sarkıt" oluşumlarına sahip olması ve mağaranın değişik yerlerinde koloniler halinde yaşayan "Cüce yarasa"ların bulunmasıdır.
Mağara yarı yatay, yarı dikey olarak birbirine bağlı 5 kat ve 8 büyük salondan oluşmaktadır. Mağara içi şekillerine göre bölümlere ayrılmış her bölüm farklı isimlerle anılmaktadır. "havuzlu salon, Büyük Damlataşlar Salonu, Fosil Salonu, Yarasalar Salonu, Mantarlı Salon, Sütunlar Salonu ve Yeni Salon" bu bölümler dışında oluşumu devam eden henüz ziyarete açılmamış bölümleri de bulunmaktadır.
Ballıca Mağarası ve yakın etkileşim bölgesini kaplayan 483 hektarlık alan 2873 sayılı Milli Parklar Kanunun 3. maddesine göre "Tabiat Parkı" olarak ilan edilmiştir.
KAZ GÖLÜ
Kaz Gölü Yaban Hayatı Geliştirme Sahasının toplam koruma alanı 1170 hektar olup göl alanı; 73 hektar kuru, 201 hektar sulu olmak üzere 274 hektardır. İl merkezine uzaklığı 39 km. , Turhal ilçesine 19 km., Pazar ilçesine 11 km. , Zile ilçesine 23 km.'dir.
KAz Gölü göçmen kuşların göç yolları üzerinde bulunmasından dolayı kuş türlerine konaklama imkanı sağlamaktadır. Kuluçka dönemlerini Kaz Gölünde geçiren göçmen kuşların geçişleri mart ayı içinde başlar mayıs ayı başlarına kadar devam eder. Erken gelmiş kuşlar nisan sonu mayıs ayının ortalarına doğru ilk yavrularını çıkarırlar. Haziran ayının sonlarına doğru yavrular palazlanıp uçmaya hazır hale gelir. Temmuz ayı başlarında da ilk göçler başlar ve devam eder. Kışı gölde geçiren göçmen kuşlar eylül-ekim aylarında gelirler ilkbahar ile birlikte havaların ısınmaya başlamasıyla kuzeye göç ederler.
Kaz Gölü Yaban Hayatı Geliştirme Sahası sucul ekosisteme sahip olmakla beraber yerli ve göçmen kuşların yuvalanma, kuluçkalaşma alanıdır. Sucul ekosistem alanı içerisinde mevcut popülasyonda yaşamını sürdüren 108 çeşit kuş türü olmasına rağmen yılı içerisinde aylar itibarıyla tür sayısında değişimler söz konusudur. Bu kuşlardan bazıları; Saksağan, Kara Leylek, Ak Leylek, Angıt, Alacabalıkçıl, Gri Balıkçıl, Ak Kuyruksallayan, Büyük Beyaz Balıkçıl, Sutavuğu, Sakarmeke, Elmabaş, Kamışçın, Batağan, Saz Bülbülü, Karatavuk, Ördek türleri, Kaz türleri, Çulluk, Serçe, Sığırcık, Kızıl gerdan, Söğüt Serçesi, Kara Kızılkuyruk, Kızkuşu, Çıkrıkçın, Çıvgın, Çayır İncirkuşu gibi türlerdir.
Turhal ve Pazar ilçe sınırları dahilinde bulunan Kaz Gölü Sulak alanlar statüsüyle anılmakta olup , Yaban Hayatı Geliştirme Sahası olmasıyla büyük önem taşımaktadır. Göl çevresinde herhangi bir sanayi kuruluşu mevcut olmadığından göl ve çevresinde sanayiden kaynaklanan kirlenme söz konusu değildir. Kaz Gölü Kuş Cenneti Projesi kapsamında bir adet ziyaretçi evi ve iki adet kuş gözetleme kulesi mevcuttur.
İLETİŞİM
Kaymakamlık 0 356 261 20 01
Ballıca Mağarası 0 356 261 42 36
Mahperi Hatun Kervansarayı 0 356 261 39 00